در حقوق کار، کارکرد و مرخصی دو مسئله اساسی هستند که هر دو برای کارفرد و کارمندان بسیار مهم هستند. کارکرد به عنوان یکی از اصلی‌ترین مفاهیم در قانون کار، به طور کلی به مجموع ساعات کاری کارمند در یک دوره زمانی خاص اشاره دارد. اما همانطور که می‌دانیم، این مفهوم چندان ساده نیست و شامل مسائل متعددی مانند ساعات کاری مجاز، اضافه کار، محدودیت‌های سنی، استراحت و… می‌شود. از سوی دیگر، مرخصی یکی از حقوق پایه کارمندان به شمار می‌رود و در قانون کار، انواع مختلفی از مرخصی‌ها مانند مرخصی سالیانه، بیماری، استراحت و… تعریف شده است.
در این مقاله، به بررسی کارکرد و مرخصی از دیدگاه قانون کار می‌پردازیم و به سؤالات مهمی که ممکن است در این زمینه برای کارفرد و کارمندان پیش بیاید، پاسخ می‌دهیم. از جمله موضوعاتی که در این مقاله به آن پرداخته می‌شود، تعاریف و انواع مختلف کارکرد و مرخصی، حقوق و مزایای کارمندان در این زمینه، محدودیت‌ها و مسائل مرتبط با آنها و نکات مهمی که برای کارفرد و کارمندان در این زمینه باید در نظر داشته باشند، است. در ادامه با بلاگ جهان گستر همراه باشید.
کارکرد و مرخصی در قانون کار
بررسی کارکرد دقیق کارمندان و کارگران از نکات بسیار مهمی است که همه‌ی کارفرمایان باید به آن توجه ویژه‌ای داشته باشند. کارکرد دقیق و درست کارمندان باعث پیشرفت شرکت می‌شود و کارکرد ضعیف آنها موجب ناهماهنگی و شکست در کار تیمی شرکت می‌شود پس لازم است که کارکرد آنها به دقیق‌ترین شکل ممکن کنترل و بررسی شود.
[elementor-template id=”17129″]
چرا بررسی کارکرد کارمندان برای شرکت اهمیت دارد؟
هرکدام از کارمندان یک شرکت، مانند یک چرخ دنده برای شرکت هستند و هرکدام وظیفه‌ی خاص خودشان را دارند. اگر هرکدام از این کارمندان کار خود را به درستی انجام ندهد، کل سیستم ممکن است دچار مشکل و خطا شود. در نتیجه بررسیدقیق و مرتب کارکرد کارمندان و کارگران باید الویت اصلی برای کارفرما و مدیر شرکت باشد.
بیشتر بخوانید: حضور و غیاب در قانون کار؛ بررسی قوانین و آیین نامه حضور غیاب
چگونه می‌توان کارکرد کارمندان را به درستی بررسی کرد؟
برای بررسی دقیق کارکردها در کمترین زمان ممکن، به هیچ عنوان نمی‌توان روی روش‌های سنتی و وقت‌گیر حساب باز کرد!
با استفاده از روش‌های دستی و سنتی این کار ماه‌ها طول می‌کشد و باعث کاهش روند رشد شرکت می‌شود.
برای اینکه کمترین زمان و بیشترین دقت را به خرج دهیم و از نتیجه‌ی کار نیز رضایت کافی را داشته باشیم لازم است که از یک سیستم محاسبه‌ی کارکرد و مرخصی با تکنولوژی روز استفاده کنیم.
سیستم محاسبه کارکرد و مرخصی از دو بخش تشکیل می‌شود که مهم‌ترین بخش آن نرم افزار ارزیابی عملکرد می‌باشد.
در نرم افزار ارزیابی عملکرد کارکنان، مدیران موسسات و شرکت‌ها به راحتی می‌توانند اطلاعات دقیقی از ساعت کاری کارمندان، مرخصی‌ها، تشویقی‌ها، تاخیرها و موارد دیگر، در دست داشته باشند.
در این صورت است که با یک تیر چند نشان می‌زنند و همزمان می‌توانند با استفاده از این نرم افزار حقوق و دستمزد کارگران را نیز محاسبه کنند. بخش دیگر این سیستم که خود از اهمیت زیادی برخوردار است، مربوط می‌شود به دستگاه حضور و غیاب.
دستگاه حضور و غیاب چه تاثیری در بررسی کارکرد کارمندان دارد؟
دستگاه حضور و غیاب یکی از واجبات همه‌ی شرکت‌ها و سازمان‌ها می‌باشد که در مکانی نزدیک به درب ورودی نصب می‌شود.
همه‌ی کارمندان و کارکنان موظف می‌شوند که در هنگام ورود به شرکت با استفاده از دستگاه حضور و غیاب که انواع متنوعی دارد، حضور خود و ساعت دقیق ورود و خروج را به ثبت برسانند.
پس دستگاه حضور و غیاب وسیله‌ای است برای ثبت اطلاعات ساعت کاری کارمندان، تاخیرها، غیبت‌ها و اضافه کاری‌ها.
این اطلاعات به کمک یک نرم فزار که به این سیستم متصل است جمع آوری می‌شود و به مدیران براری بررسی کارکرد دقیق کارمندان خود کمک می‌کند.
بیشتر بخوانید: راهنمای خرید دستگاه حضور و غیاب
برای بهتر شدن کارکرد کارمندان چه باید کرد؟
همه‌ی ما گاهی برای بهتر کار کردن و رفع خستگی، نیاز به انگیزه و تشویش داریم. در محیط کار به روش‌های مختلفی می‌توان کارمندان را تشویق کرد.
- افزایش حقوق
- پاداش
- ترفیع درجه
- مرخصی
- و …
این‌ها مرسوم‌ترین روش‌های تشویق کارمندان است که همیشه بهترین نتیجه‌ها را در برداشته است.
کارفرما برای محاسبه‌ی دقیق این موارد نیاز دارد که تعاریف مختلفی را بلد باشد و آن را در گزارش خود به کار بگیرد تا بهترین بازدهی را برای شرکت خود داشته باشد. تعاریف «کارکرد» و «مرخصی» از دید قانون کار، دارای تعاریف مشخص و ثابتی است که همه‌ی کارفرمایان باید دربارهی محاسبه حقوق و دستمزد کارگران و کارمندان خود به این تعارف رجوع کنند و الزامات مطرح شده در شرایط کار را مطابق قانون عملی نمایند.
در ادامه دربارهی این تعاریف توضیح می‌دهیم.
کارکرد عادی
بر طبق تبصره ماده 51 قانون کار داریم :
ساعت كار در این قانون مدت زمانی است كه كارگر نیرو یا وقت خود را به منظور انجام كار در اختیار كارفرما قرار میدهد به غیر از مواردی كه در این قانون مستثنی شده است ساعات كار كارگران در شبانه روز نباید از 8 ساعت تجاوز نماید.
تبصره 1 – كارفرما با توافق كارگران، نماینده یا نمایندگان قانونی آنان می‌تواند ساعات كار را در بعضی از روزهای هفته كمتر از میزان مقرر و در دیگر روزها اضافه بر این میزان تعیین مشروط به آنكه مجموع ساعات كار هر هفته از 44 ساعت تجاوز نكند.
با توجه به اینکه در تبصره ماده فوق الذکر ساعات کار در هفته 44 ساعت در نظر گرفته شده است پس با فرض 6روز کاری در هفته، ساعت کار در هر روز برابر با 7.33 می باشد و با فرض 5 روز کاری، ساعات کار برابر با 8.8 ( = 9 ) می شود. که این ساعت‌ها با سیستم حضور و غیاب ثبت می‌شوند!
بیشتر بخوانید: قوانین حضور و غیاب پرسنل برای مدیران
کار کرد موثر
(غیبت + مرخصی بدون حقوق +تاخیر) کسر کار- کارکرد عادی=کارکرد موثر
همانطور که در فرمول بالا مشاهده می‌شود کارکرد موثر در حقیقت کارکرد خالص افراد بدون در نظر گرفتن کسورات کارکرد نظیر غیبت، تاخیرات و تعجیل در خروج می‌باشد که به مجموع موارد ذکر شده کسر کار نامیده می‌شود.
کارکرد موثر همانطور که در فرمول مشاهده می‌شود شامل مرخصی با حقوق می‌باشد. در خصوص مرخصی قانون کار توضیحات زیر را ارئه نموده است.
[elementor-template id=”19461″]
مرخصی
در رابطه با مرخصی و تعطیلات هم بطور مفصل در مواد 62 الی 74 قانون کار توضیحات لازم ذکر شده است :
ماده 62:
روز جمعه، روز تعطیل هفتگی كارگران با استفاده از مزد می باشد.
- تبصره 1 – در امور مربوط به خدمات عمومی نظیر آب، برق، اتوبوس رانی ویا در كارهاییكه حسب نوع یا ضرورت كار و یا توافق طرفین، به طور مستمر روز دیگری برای تعطیل تعیین شود همان روز در حكم روز تعطیل هفتگی خواهد بود و به هرحال تعطیل یك روزمعین درهفته اجباری است 0
كارگرانی كه به هر عنوان به این ترتیب روزهای جمعه كارمی كنند در مقابل عدم استفادهاز تعطیل روز جمعه 40% اضافه بر مزد دریافت خواهند كرد. - تبصره 2 – در صورتكیه روزهای كار در هفته كمتر از شش روز باشد مزد روز تعطیل هفتگی كارگر كعادل یك ششم مجموع مزد یا حقوق دریافتی وی در روزهای كار در هفته خواهد بود.
- تبصره 3 – كارگاه هایی كه با انجام 5 روز كار در هفته و44 ساعت كار قانونی كارگرانشان از دو روز تعطیل استفاده می كنند، مزد هر یك ازدو روز تعطیل هفتگی برابر با مزدروزانه كارگران خواهد بود.
ماده 63: علاوه بر تعطیلات رسمی كشور روز كارگر ( 11 اردیبهشت ) نیز جزء تعطیلات رسمی كارگران به حساب می آید.
ماده 64: مرخصی استحقاقی سالانه كارگران با استفاده از مزد و احتساب چهار روز جمعه، جمعا” یكماه است. سایر روزهای تعطیل جزء ایام مرخصی محسوب نخواهد شد. برای كار كمتر از یكسال مرخصی مزبور به نسبت مدت كار انجام یافته محاسبه می شود.
ماده 65: مرخصی سالیانه كارگرانی كه به كارهای سخت و زیان آور اشتغال دارند 5 هفته می باشد. استفاده از این مرخصی، حتی الامكان دو نوبت و در پایان هر شش ماه كار صورت می گیرد.
ماده 66: كارگر نمی تواند بیش از 9 روز مرخصی سالانه خودرا ذخیره كند.
ماده 67: هر كارگر حق دارد به منظور ادای فریضه حج واجب در تمام مدت كار خویش فقط برای یك نوبت یكماه به عنوان مرخصی استحقاقی یا مرخصی بدون حقوق استفاده نماید.
ماده 68: میزان مرخصی استحقاقی كارگران فصلی بر حسب ماههای كاركرد تعیین می شود.
ماده 69: تاریخ استفاده از مرخصی با توافق كارگر و كارفرما تعیین می شود و در صورت اختلاف بین كارگر و كارفرما نظر اداره كار و امور اجتماعی محل لازم الاجراء است.
- تبصره – در مورد كارهای پیوسته ( زنجیره ای ) و تمامی كارهایی كه همواره حضور حداقل معینی از كارگران در روزهای كار را اقتضاء می نماید، كارفرما مكلف است جدول زمانی استفاده از مرخصی كارگران را ظرف سه ماه آخر هر سال برای سال بعد تنظیم و پس از تائید شورای كار یا انجمن صنفی یا نماینده كارگران اعلام نماید .
ماده 70: مرخصی كمتر از یك روز كار جزء مرخصی استحقاقی منظور می شود.
ماده 71: در صورت فسخ یا خاتمه قرارداد كار یا بازنشستگی واز كارافتادگی كلی كارگر و یا تعطیل كارگاه، مطالبات مربوط به مدت مرخصی استحقاقی كارگر به وی و در صورت فوت او به ورثه اوپرداخت می شود.
ماده 72: نحوه استفاده از مرخصی بدون حقوق كارگران و مدت آن و شرایط برگشت آنها به كار پس از استفاده از مرخصی با توافق كتبی كارگر یا نماینده قانونی او وكارفرما تعیین خواهد شد.
ماده 73: كلیه كارگران در موارد ذیل حق برخورداری از سه روز مرخصی با استفاده از مزد را دارند:
- ازدواج دائم
- فوت همسر، پدر مادر و فرزندان
ماده 74: مدت مرخصی استعلاجی، با تائید سازمان تامین اجتماعی جزء سوابق كار و بازنشستگی كارگران محسوب خواهد شد.
بیشتر بخوانید: دردسرهای حضور و غیاب تشخیص چهره چیست؟
[elementor-template id=”16949″]
در انتها …
باید بدانیم که برای محاسبه ساعات غیبت یا تاخیر کارگران، در قانون کارکرد و مرخصی تکلیفی تعیین نشده است. محاسبات آن (تعیین نرخ آن) را کمیته انضباطی شرکت‌ها تعیین می‌کنند.
سعی کردیم تا در مورد تعاریف کارکرد و مرخصی به طور کامل و مفیدی صحبت کنیم و اطلاعات را به طور کامل در اختیارتان قرار بدهیم. در انتها پیشنهاد میکنیم که اگر نیازمند اطلاعات بیشتری در این مورد هستید، به خود قانون کار مراجعه کنید و یا با نهادهای مشاوره‌ای مشورت نمایید.
برای کسب اطلاعات بیشتر در رابطه با نرم افزار های حقوق و دستمزد و سیستم حضور و غیاب، همین حالا با پشتیبانی سامانه هوش تجاری مدیریت پایدار تماس بگیرید.
مسدود کردن مرخصی کارگر در بسیاری از موارد غیر قانونی است. با این حال، در شرایطی که کارگر قصد خروج از کار را دارد و کارفرما از او متقاضی بازگشت به کار است، ممکن است که کارفرما مرخصی کارگر را مسدود کند تا او را وادار به بازگ
در قانون کار، مرخصی به معنای حقوقی است که کارگر به منظور استراحت، درمان، مراقبت از خانواده، شرکت در مراسم مذهبی، تعطیلی رسمی و یا عیادت از بیمار استفاده می‌کند. برخی از نوع مرخصی‌های قانونی در زیر ذکر شده‌اند: مرخصی سالیانه: به ازای هر یک سال کار، کارگر حداقل یک ماه مرخصی با حقوق کامل دریافت می‌کند. مرخصی بیماری: کارگر حق دارد برای درمان خود یا خانواده خود، تا حداکثر ۱۲۰ روز مرخصی بیماری با حقوق کامل دریافت کند. مرخصی عیادت: به مدت حداکثر ۱۰ روز در سال برای عیادت از بیمار خانوادگی مرخصی با حقوق کامل دریافت می‌شود. مرخصی ازدواج: برای ازدواج، کارگر حداکثر ۳ روز مرخصی با حقوق کامل دریافت می‌کند.مرخصی تشویقی: این مرخصی توسط برخی از کارفرمایان ارائه می‌شود تا کارگران را تشویق به برقراری حضور پایدار در محیط کار کند.
یک پاسخ