مرخصی یکی از حقوق کارگران و کارمندان است که به آن‌ها اجازه می‌دهد، برای مدت معینی از کار خود دور بمانند و به استراحت، درمان، تفریح و یا انجام کارهای شخصی بپردازند. مرخصی ممکن با حقوق یا بدون حقوق باشد و بسته به نوع آن، شرایط و محدودیت‌های مختلفی دارد. قانون کار ایران انواع مختلفی از مرخصی را برای کارکنان تعریف کرده است. اما گاهی اوقات افراد از مرخصی‌های استحقاقی خود استفاده نمی‌کنند. در چنین شرایطی آیا مبلغی برای این مرخصی‌های استفاده‌نشده به افراد پرداخت می‌شود یا خیر؟ در این مقاله قصد داریم در مورد فروش و قیمت مرخصی صحبت کنیم. پس تا انتها همراه ما باشید.
فروش مرخصی ممکن است؟
مرخصی استحقاقی یکی از حقوق اصلی کارگران و کارمندان است که در قانون کار ایران مشخص شده است. این مرخصی به معنای این است که شخص شاغل می‌تواند در طول سال، تعداد روزهایی را بدون کسر حقوق و با انتخاب خودش، از محل کار غیبت کند. مدت زمان مرخصی استحقاقی بستگی به نوع قرارداد کاری و سابقه خدمت فرد دارد.
[elementor-template id=”17129″]
برای مثال، بر اساس ماده ۶۲ قانون کار، کارگران و کارمندان با قرارداد دائم، در هر ماه خدمت، ۲.۵ روز مرخصی استحقاقی دارند. همچنین برای کارگران و کارمندان با قرارداد پروژه‌ای یا موقت، مدت زمان مرخصی استحقاقی به نسبت تعداد روزهای خدمت در سال تعیین می‌شود.
در صورت عدم استفاده از تمام یا بخشی از مرخصی استحقاقی در طول سال، حق آن از بین نمی‌رود و امکان بازخرید یا انتقال آن به سال‌های بعد وجود دارد. گاهی اوقات به بازخرید مرخصی، فروش مرخصی نیز می‌گویند که در بخش‌های بعد بیشتر در مورد آن توضیح می‌دهیم.
بیشتر بخوانید: ویژگی‌های مهم یک سیستم مدیریت حضور و غیاب پرسنل کارآمد!
قیمت مرخصی چقدر است؟
قیمت مرخصی به قرارداد کاری افراد بستگی دارد. اگر فردی، یک قرارداد یک‌ساله با کارفرما انعقاد کرده باشد و از تمام مرخصی استحقاقی خود به‌صورت کامل استفاده نکرده باشد، در انتهای قرارداد کاری، کارفرما باید مرخصی باقیمانده او را محاسبه و مبلغ مشخص‌شده را به او پرداخت کند.
در چنین مواردی اگر کارگر تصمیم به تمدید قرارداد خود بگیرد، مرخصی‌های استفاده‌نشده را نمی‌تواند به سال بعد منتقل کند و کارفرما ملزم به پرداخت مبلغ آن به کارگر است. حال اکر قرارداد کمتر از یکسال باشد، تعداد روز مرخصی استحقاقی بر اساس مدت قرارداد محاسبه می‌شود.
اگر فردی که قرارداد کاری آن کمتر از یکسال است، از تمام یا بخشی از مرخصی خود استفاده نکند، کارفرما موظف است تا مرخصی باقیمانده او را محاسبه و هزینه آن را به کارگر بپردازد.
برای کارگرانی که قرارداد کاری آن‌ها بیش از یکسال است، بر اساس ماده ۶۶ قانون کار، این امکان وجود دارد که ۹ روز مرخصی بلااستفاده خود را به سال آتی منتقل و به اصطلاح آن را ذخیره کنند. اگر او از مرخصی‌های ذخیره‌شده خود در سال‌های بعد نیز استفاده نکند، در پایان قرارداد، کارفرما باید، مرخصی‌های استفاده‌نشده او را بازخرید کند و مبلغ آن را به کارگر بپردازد.
اما ذخیره مرخصی برای کارمندان که تحت قانون مدیریت خدمات کشوری، فعالیت می‌کنند، در مقایسه با کارگران، کمی متفاوت است. بر اساس ماده ۸۴ این قانون، در صورتی که کارمندان از مرخصی استحقاقی خود در طول سال استفاده نکنند، امکان ذخیره ۱۵ روز آن برای سال‌های آینده وجود دارد.
در صورتی که قرارداد کاری کارمندان، یکسال و کمتر از آن باشد، در هنگام پایان قرارداد، مرخصی‌های باقیمانده آن‌ها، بازخرید خواهد شد. همچنین برای کارمندانی که قرارداد بیش از یکسال دارند، مرخصی‌های ذخیره‌شده سال‌های قبل و مرخصی‌های استفاده‌نشده آخرین سال قرارداد، محاسبه و مبلغ آن پرداخت می‌شود.
نرم‌افزار حضور و غیاب تحت وب جهان گستر پارس، قابلیت محاسبه دقیق مبلغ مرخصی را دارد. برای خرید این نرم‌افزار با کارشناسان این شرکت تماس بگیرید.
بیشتر بخوانید: تکنیک‌های مدیریت کارکنان با استفاده از سیستم حضور و غیاب
قیمت مرخصی استفاده‌نشده
مرخصی استفاده‌نشده به مرخصی گفته می‌شود که کارمند یا کارگر در طول سال کاری خود از آن استفاده نکرده است. بر اساس قانون کار، کارمندان و کارگران حق دارند سالانه حداقل ۳۰ روز مرخصی با حقوق بگیرند و اگر از این مرخصی استفاده نکنند، می‌توانند بخشی از آن را به سال‌های بعد منتقل کنند.
اما همان‌طور که گفتیم حداکثر تعداد روزهای مرخصی استفاده‌نشده که می‌توان آن را به سال بعد انتقال داد، برای کارگران ۹ روز و برای کارمندان ۱۵ روز است. بنابراین، مثلا اگر کارمندی در یک سال کاری، بیش از ۱۵ روز مرخصی استفاده‌نشده داشته باشد، باید از آن‌ها استفاده کند، در غیر این صورت، حق آن را از دست می‌دهد.
برای محاسبه قیمت مرخصی، باید تعداد روزهای مرخصی استفاده‌نشده را در حقوق روزانه کارمند یا کارگر ضرب کرد. حقوق روزانه کارمند یا کارگر برابر با حاصل تقسیم حقوق ماهانه او به تعداد روزهای کاری در ماه است. به‌عنوان مثال، اگر حقوق کارمندی در سال ۱۴۰۲ برابر با ۱۰ میلیون تومان در ماه باشد و در طول سال ۵ روز مرخصی استفاده‌نشده داشته باشد، مبلغ مرخصی استفاده‌نشده او به صورت زیر محاسبه می‌شود:
حقوق روزانه = ۱۰,۰۰۰,۰۰۰ / ۳۱ = ۳۲۲,۵۸۱ تومان
مبلغ مرخصی استفاده نشده = ۵ × ۳۲۲,۵۸۱ = ۱,۶۱۲,۹۰۵ تومان
کارمند یا کارگر می‌تواند این مبلغ را در پایان سال از کارفرما درخواست کند و یا آن را به سال بعد انتقال دهد.
بیشتر بخوانید: تاثیر دستگاه حضور و غیاب در برنامه ریزی منابع انسانی
قیمت مرخصی اداره کار
مرخصی اداره کار یکی از حقوق کارگران است که به آن‌ها اجازه می‌دهد تا در روزهای غیرتعطیل از کار خود دست بکشند. این مرخصی ممکن است به‌دلایل مختلفی درخواست شود، مانند بیماری، مراسم خانوادگی، تحصیل، سفر و غیره. قانون کار جمهوری اسلامی ایران، تعداد روزهای مرخصی سالانه را برای کارگران مشخص کرده است.
برای درخواست مرخصی اداره کار، کارگر باید فرم مربوطه را پر کند و به رئیس یا مسئول واحد خود تحویل دهد. در صورت تایید، مرخصی به او اعطا می‌شود و در حقوق و مزایای کارگر تاثیر نمی‌گذارد. در صورت عدم تایید، دلایل رد درخواست مرخصی باید به صورت کتبی به درخواست‌کننده اعلام شود. قیمت مرخصی اداره کار، به میزان حقوق کارگر بستگی دارد که در بخش‌های بعد نحوه محاسبه آن را به شما خواهیم گفت.
بیشتر بخوانید: ویژگی‌های سیستم مدیریت حضور و غیاب پرسنل
قیمت مرخصی استعلاجی
این مرخصی، همان‌گونه که از نام آن مشخص است، مربوط به زمان‌هایی است که کارگر یا کارمند، بر اثر بیماری یا شرایط جسمی و روحی خود، امکان حضور در محل کار را ندارند. در چنین شرایطی این افراد می‌توانند درخواست مرخصی استعلاجی دهند. این مرخصی جزو سابقه کاری فرد به حساب می‌آید و همراه با حقوق است.
در قانون هیچ محدودیتی برای تعداد روز مرخصی استعلاجی مشخص نشده است. اما نیاز به یکسری مدارک دارد که فرد باید به اداره کار ارائه دهد. به‌این‌صورت که اگر مرخصی استعلاجی کمتر از ۷ روز پشت سرهم یا تعداد روزهای آن کمتر از ۱۵ روز در سال باشد، تنها گواهی و تایید پزشک معالج کافی است. اگر تعداد روزهای این مرخصی ۱۵ تا ۶۰ روز شود، باید پزشک معتمد تامین اجتماعی نیز آن را تایید کند. همچنین برای مرخصی‌های بیش از ۶۰ روز، شورای پزشکی تامین اجتماعی باید در مورد آن اعلام نظر کند.
اگر مدت مرخصی استعلاجی بیشتر از سه روز شود،، پرداخت حقوق فرد بیمار به عهده کارفرما نیست و حقوق او توسط سازمان تامین اجتماعی پرداخت می‌شود. بر اساس ماده ۶۲ قانون تامین اجتماعی قیمت مرخصی استعلاجی یا همان حقوقی که در طول این مرخصی به کارگر پرداخت می‌شود، به‌صورت زیر است.
- تمام افرادی که همسر، فرزند یا پدر و مادر خود را تحت تکفل دارند و تحت پوشش بیمه تامین اجتماعی هستند، سه‌چهارم دستمزد روزانه یا آخرین حقوق خود را دریافت می‌کنند.
- افرادی که تحت پوشش بیمه تامین اجتماعی هستند و هیچ فردی را تحت تکفل خود ندارند، دوسوم دستمزد روزانه یا آخرین حقوق خود را دریافت می‌کنند.
- فرد غیرمتلکف بیمه‌شده‌ای که با هزینه سازمان تامین اجتماعی در بیمارستان بستری می‌شود، نصف دستمزد روزانه یا آخرین حقوق خود را دریافت می‌کند.
- اگر فرد بیمار که تحت پوشش بیمه تامین اجتماعی قرار دارد، در بیمارستان بستری نشود، حقوق او از روز چهارم به بعد توسط سازمان تامین اجتماعی، محاسبه و به او پرداخت می‌شود.
قیمت مرخصی زایمان
خانم‌های شاغلی که یکسال قبل از زایمان خود، دارای سابقه حداقل ۶۰ روز پرداخت بیمه باشند، می‌توانند از مرخصی زایمان استفاده کنند. مدت این مرخصی ۹ ماه است که برای فرزندان دوقلو تا ۱۲ ماه قابل تمدید است. مرخصی زایمان جزو سابقه افراد محاسبه و در طول این مدت به آن‌ها حقوق تعلق می‌گیرد. قیمت مرخصی زایمان، دو سوم آخرین حقوق فرد باردار است که توسط سازمان تامین اجتماعی پرداخت می‌شود.
[elementor-template id=”16949″]
نحوه محاسبه قیمت مرخصی
ممکن است بسیاری از کارمندان و کارگران، اطلاعات کافی از چگونگی محاسبه مبلغ مرخصی نداشته باشند و ندانند که مرخصی‌های باقیمانده آن‌ها با چه قیمتی محاسبه می‌شود. چندین فرمول برای این مورد وجود دارد که در ادامه آن‌ها را معرفی می‌کنیم و در انتها بررسی می‌کنیم که کدام فرمول صحیح است.
- فرمول شماره یک: در این روش، کلیه دریافتی‌های فرد، مبنا قرار می‌گیرد. بدین ترتیب که کل دستمزد او در یک روز محاسبه می‌شود و عدد به‌دست‌آمده در تعداد روزهای مرخصی باقیمانده ضرب می‌شود.
- فرمول شماره دو: در این روش مزد روزانه فرد به‌همراه پایه سنوات او در نظر گرفته می‌شود. سپس عدد به‌دست‌آمده در تعداد روزهای مرخصی ذخیره‌شده ضرب می‌شود.
- فرمول شماره سه: بر اساس این فرمول، پایه سنوات، دستمزد روزانه و مزایای شغلی، مبنا قرار می‌گیرند. به این ترتیب که پایه سنوات و دستمزد روزانه و مزایای شغل، با یکدیگر جمع و در تعداد روزهای مرخصی ذخیره‌شده ضرب می‌شوند.
با بررسی این فرمول‌ها و با توجه به بخشنامه‌ای که در اسفند ۱۳۹۹ توسط دیوان عدالت اداری منتشر شده است، فرمول صحیح برای محاسبه قیمت مرخصی، فرمول شماره یک است که شامل کلیه دریافتی‌های فرد می‌شود.
بیشتر بخوانید: نرم‌افزار حضور و غیاب تحت وب
سخن پایانی
مرخصی یکی از حقوق کارمندان و کارگران است که به آن‌ها اجازه می‌دهد تا برای مدتی از کار خود دور شوند و به استراحت، تفریح، درمان یا امور شخصی خود بپردازند. مرخصی می‌تواند به کارایی، رضایت، سلامت و خلاقیت کارمندان کمک کند و از خستگی، استرس و سوختگی آن‌ها جلوگیری کند. اما گاهی اوقات افراد از تمام یا بخشی از مرخصی خود استفاده نمی‌کنند. در این شرایط امکان بازخرید مرخصی آن‌ها وجود دارد. نرم‌افزارهای حضور و غیاب جهان گستر پارس به‌گونه‌ای طراحی شده‌اند که امکان محاسبه دقیق قیمت مرخصی وجود دارد. برای کسب اطلاعات بیشتر با کارشناسان ما تماس بگیرید.
سوالات متداول:
برای کارگران و کارمندان با قرارداد پروژه‌ای یا موقت، مدت زمان مرخصی استحقاقی به نسبت تعداد روزهای خدمت در سال تعیین می‌شود. در صورت عدم استفاده از تمام یا بخشی از مرخصی استحقاقی در طول سال، حق آن از بین نمی‌رود و امکان بازخرید یا انتقال آن به سال‌های بعد وجود دارد.
در این روش، کلیه دریافتی‌های فرد، مبنا قرار می‌گیرد. بدین ترتیب که کل دستمزد او در یک روز محاسبه می‌شود و عدد به‌دست‌آمده در تعداد روزهای مرخصی باقیمانده ضرب می‌شود.