در دنیای دیجیتالی امروز، جایی که نقض اطلاعات و حملات سایبری در حال افزایش است، اطمینان از دسترسی ایمن به اطلاعات شخصی و منابع آنلاین بسیار مهم است. روش‌های سنتی احراز هویت، مانند رمز عبور و پین، به‌طور فزاینده‌ای در برابر هک و سرقت هویت، آسیب‌پذیر هستند. در نتیجه، راه‌حل‌های نوآورانه‌ای مانند بیومتریک رفتاری (behavioral biometrics) برای بهبود اقدامات امنیتی پدید آمده‌اند. با تجزیه‌وتحلیل الگوهای منحصربه‌فرد در رفتار یک فرد، مانند ریتم تایپ، حرکات ماوس، و حتی حالات چهره، بیومتریک رفتاری یک رویکرد پیشرفته برای تایید هویت ارائه می‌دهد. این تکنولوژی جذاب، از قدرت ویژگی‌های رفتاری انسان بهره می‌برد، و روشی قوی‌تر برای احراز هویت افراد، حفظ داده‌های حساس و محافظت در برابر تهدیدات سایبری ارائه می‌کند.
ویژگی‌های بیومتریک رفتاری
بر خلاف بیومتریک‌های سنتی، مانند اثر انگشت یا تشخیص چهره، که بر ویژگی‌های فیزیکی تمرکز دارند، بیومتریک رفتاری، به‌نحوه تعامل افراد با فناوری و محیط خود می‌پردازد. این فناوری الگوهای رفتاری مختلف، از جمله ریتم تایپ، حرکات ماوس، تعاملات صفحه لمسی، الگوهای صدا، راه رفتن، و حتی پاسخ‌های رفتاری مانند حالات صورت یا حرکات دست را به تصویر کشیده و آنالیز می‌کند. این الگوها منحصربه‌فرد هستند و می‌توان از آن‌ها برای ایجاد یک نمایه رفتاری یا امضا استفاده کرد.
داده‌های رفتاری جمع‌آوری‌شده با استفاده از الگوریتم‌های پیشرفته و تکنیک‌های یادگیری ماشین، پردازش می‌شوند تا یک خط پایه برای رفتار هر فرد ایجاد شود. سپس می‌توان تعاملات بعدی را با این خط پایه مقایسه کرد تا احتمال صحت آن مشخص شود. هر گونه انحراف یا ناهنجاری که از خط پایه تعیین‌شده، می‌تواند هشدارهایی را برای تقلب احتمالی یا دسترسی غیرمجاز ایجاد کند.
بیومتریک رفتاری با توانایی در ارائه احراز هویت مستمر در طول تعامل فرد با سیستم‌های دیجیتال، اقدامات امنیتی را بهبود می‌دهد و رویکرد مطمئن‌تری برای تایید هویت در برنامه‌های مختلف مانند بانک‌داری آنلاین، تجارت الکترونیک و سیستم‌های کنترل دسترسی ارائه می‌دهد.
بیشتر بخوانید: انواع دستگاه حضور و غیاب بیومتریک + نقاط قوت و ضعف هرکدام
بیومتریک رفتاری چگونه کار می‌کند؟
بیومتریک رفتاری با جمع‌آوری و تحلیل الگوهای منحصربه‌فرد رفتار انسان، برای ایجاد یک خط پایه برای ویژگی‌های یک فرد کار می‌کند. در ادامه، روند کلی نحوه عملکرد behavioral biometrics را بررسی خواهیم کرد.
جمع‌آوری داده‌ها
سیستم‌های behavioral biometrics، داده‌ها را از منابع مختلف مانند فشار دادن کلید، حرکات ماوس، فعل و انفعالات صفحه لمسی، ضبط صدا، یا حتی ضبط ویدیویی از حالات و حرکات صورت، جمع‌آوری می‌کنند،. این داده‌ها معمولا در طول تعامل عادی کاربر با دستگاه‌ها یا سیستم‌ها گرفته می‌شود.
استخراج ویژگی
هنگامی که داده‌ها جمع‌آوری می‌شوند، ویژگی‌های خاص مربوط به رفتار، مورد تجزیه‌وتحلیل قرار می‌گیرند و استخراج می‌شوند. به‌عنوان مثال، در دینامیک ضربه زدن به کلید، مدت زمان بین فشار دادن کلیدها یا زمان صرف‌شده برای نگه داشتن کلیدهای خاص ممکن است به‌عنوان ویژگی در نظر گرفته شود.
ایجاد خط پایه
در طول مرحله ثبت‌نام اولیه، سیستم یک نمایه پایه یا مرجع برای فرد ایجاد می‌کند. این خط پایه با تجزیه‌وتحلیل ویژگی‌های رفتاری استخراج‌شده و ساختن مدلی ایجاد می‌شود که نشان‌دهنده رفتار فرد است.
نظارت مستمر
هنگامی که خط مبنا ایجاد شد، سیستم به‌طور مداوم بر تعاملات بعدی نظارت می‌کند و آن‌ها را با خط مبنا مقایسه می‌کند. این می‌تواند در زمان واقعی یا در فواصل زمانی خاص، اتفاق بیفتد.
مقایسه و احراز هویت
داده‌های رفتاری گرفته‌شده با مدل پایه با استفاده از الگوریتم‌های پیچیده و تکنیک‌های یادگیری ماشین، مقایسه می‌شوند. این سیستم، به دنبال شباهت‌ها یا انحرافات از الگوهای تثبیت شده‌است و سطح اصالت یا احتمال تقلب در هویت را تعیین می‌کند.
یادگیری تطبیقی
سیستم‌های behavioral biometrics، اغلب دارای قابلیت‌های یادگیری تطبیقی هستند. با گذشت زمان، سیستم می‌تواند مدل پایه را بر اساس داده‌های رفتاری جدید به‌روزرسانی و اصلاح کند، و تغییرات رفتار فرد را به دلیل عواملی مانند پیری یا آسیب‌دیدگی تطبیق دهد.
ارزیابی ریسک و تصمیم گیری
بر اساس نتایج مقایسه، سیستم، یک امتیاز ریسک یا سطح اطمینان را به تلاش احراز هویت اختصاص می‌دهد. بسته به نیازهای برنامه، سیستم می‌تواند اقدامات امنیتی بیشتری مانند درخواست مراحل بیشتر برای احراز هویت یا افزایش هشدار برای فعالیت‌های مشکوک را راه‌اندازی کند.
این تکنولوژی از قدرت یادگیری ماشین، برای تجزیه‌وتحلیل مداوم و انطباق با رفتار افراد استفاده می‌کند و رویکردی پویا و شخصی برای تایید و احراز هویت ارائه می‌دهد.
بیشتر بخوانید: معرفی و مقایسه انواع دستگاه حضور و غیاب بیومتریک به‌همراه مزایا و معایب آن‌ها
مزایای اجرای احراز هویت بیومتریک رفتاری
بیومتریک رفتاری مزایای متعددی در زمینه شناسایی و احراز هویت ارائه می‌دهد. در ادامه، به چند مزیت کلیدی اشاره خواهیم کرد:
- امنیت پیشرفته: behavioral biometrics، یک لایه امنیتی اضافی، فراتر از روش‌های احراز هویت سنتی مانند رمز عبور یا پین فراهم می‌کند. از آنجایی که الگوهای رفتاری منحصر به افراد هستند، تقلید یا جعل این الگوها برای افراد متفرقه، بسیار دشوارتر می‌شود و خطر تقلب در هویت یا دسترسی غیرمجاز را کاهش می‌دهد.
- احراز هویت پیوسته: برخلاف روش‌های احراز هویت استاتیک، بیومتریک رفتاری، امکان احراز هویت مداوم را فراهم می‌کند. این بدان معنی است که احراز هویت به یک نقطه ورودی محدود نمی‌شود، بلکه می‌تواند مداوم باشد و رفتار را به‌صورت زنده و در زمان واقعی نظارت کند. هر گونه انحراف از الگوهای رفتاری تعیین‌شده، می‌تواند هشدارها را ایجاد کند یا به مراحل تایید اعتبار اضافی نیاز داشته‌باشد و یک رویکرد پیشگیرانه برای امنیت ارائه دهد.
- تجربه کاربرپسند: این تکنولوژی، با حذف نیاز کاربران به حفظ کردن گذرواژه‌های پیچیده یا حمل نشانه‌های فیزیکی، تجربه‌ای کاربرپسند ارائه می‌دهد. از رفتار طبیعی افراد مانند تایپ کردن یا تعامل با دستگاه‌ها استفاده می‌کند و فرآیند احراز هویت را یکپارچه و راحت می‌کند.
- احراز هویت غیرفعال: بیومتریک‌های رفتاری را می‌توان به‌صورت غیرفعال و بدون نیاز به دخالت صریح کاربر پیاده‌سازی کرد. این سیستم می‌تواند داده‌های رفتاری را در پس‌زمینه بدون ایجاد وقفه در فعالیت‌های عادی کاربر ثبت کند و امکان احراز هویت بدون تماس را فراهم کند.
- شخصی و سازگار: این فناوری، منحصربه‌فرد بودن رفتار هر فرد را در نظر می‌گیرد. این سیستم یک نمایه رفتاری شخصی ایجاد می‌کند که در طول زمان با تغییر الگوهای رفتاری فرد، سازگار و تکامل می‌یابد. این سازگاری، تضمین می‌کند که سیستم حتی زمانی که ویژگی‌های رفتاری به دلیل عواملی مانند افزایش سن یا آسیب، تغییر می‌کند، دقیق و قابل‌اعتماد باقی می‌ماند.
- تشخیص تقلب: از این فناوری می‌توان برای تشخیص تقلب با شناسایی ناهنجاری‌ها یا رفتارهای مشکوک استفاده کرد.
- احراز هویت چند‌عاملی: بیومتریک‌های رفتاری را می‌توان با سایر عوامل احراز هویت، مانند بیومتریک سنتی (به‌عنوان مثال، اثر انگشت یا تشخیص چهره) یا عوامل مبتنی بر دانش (مانند رمزهای عبور)، ترکیب کرد تا یک رویکرد احراز هویت چند عاملی ایجاد شود. این امر با ترکیب انواع مختلف روش‌های احراز هویت، وضعیت امنیتی کلی را تقویت می‌کند.
- مقیاس‌پذیری و به‌صرفه بودن: اجرای بیومتریک بر پایه رفتار، می‌تواند در مقایسه با بیومتریک فیزیکی مقیاس‌پذیرتر و مقرون‌به‌صرفه‌تر باشد، زیرا به سخت‌افزار تخصصی یا زیرساخت اضافی نیاز ندارد. داده‌های بیومتریک رفتاری را می‌توان با استفاده از دستگاه‌ها و حسگرهای موجود جمع‌آوری کرد و برای استقرار گسترده در دسترس‌تر خواهدبود.
این مزایا، behavioral biometrics را به ابزاری ارزشمند در افزایش اقدامات امنیتی، بهبود تجربه کاربر و کاهش خطرات در صنایع مختلف از جمله مالی، مراقبت‌های بهداشتی، تجارت الکترونیک و مدیریت هویت دیجیتال تبدیل می‌کند.
انواع بیومتریک رفتاری
انواع مختلفی از بیومتریک‌های رفتاری وجود دارد که می‌توان از آن‌ها برای شناسایی و احراز هویت استفاده کرد. در اینجا، به چند نوع رایج اشاره خواهیم کرد:
- دینامیک ضربه زدن به کلید: الگوهای زمان‌بندی منحصربه‌فرد و ریتم ضربه‌های کلید، افراد را در حین تایپ روی صفحه کلید، تجزیه‌وتحلیل می‌کند. فاکتورهایی مانند مدت زمان فشار دادن کلید، زمان بین فشار دادن کلیدها و سرعت تایپ را در نظر می‌گیرد.
- حرکات ماوس یا نشانگر: این نوع از بیومتریک، بر روی الگوهای مشخصی که افراد هنگام حرکت و تعامل با ماوس یا پد لمسی نشان می‌دهند تمرکز می‌کند و عواملی مانند سرعت، شتاب و مسیر را در نظر می‌گیرد.
- صفحه لمسی: بیومتریک رفتار صفحه لمسی، نحوه تعامل افراد با دستگاه‌های دارای قابلیت لمس را تجزیه‌وتحلیل می‌کند. داده‌های مربوط به فشار لمس، حرکات انگشت و الگوهای زمان‌بندی را در حین تعامل با صفحه لمسی ضبط می‌کند.
- الگوهای صدا و گفتار: بیومتریک صدا، ویژگی‌های مختلف صدای یک فرد، از جمله زیر و بم، لحن، آهنگ، تلفظ، و الگوهای گفتار را تحلیل می‌کند. این می‌تواند برای احراز هویت افراد در طول تعاملات مبتنی بر صدا یا سیستم‌های مبتنی بر تلفن استفاده شود.
- تجزیه‌وتحلیل امضا و دست‌خط: بیومتریک امضا و دست‌خط، ویژگی‌های منحصربه‌فرد امضا یا دست‌خط یک فرد را بررسی می‌کند. عواملی مانند سرعت ضربه، فشار، زاویه قلم و شکل، برای ایجاد یک پروفایل رفتاری در نظر گرفته می‌شوند.
- راه رفتن: این نوع از بیومتریک، بر نحوه راه رفتن و حرکت افراد متمرکز است. فاکتورهایی مانند طول گام، سرعت راه رفتن، وضعیت بدن و حرکت اعضای مختلف بدن را بررسی می‌کند تا یک نمایه از راه رفتن ایجاد کند.
- حالات و ژست‌های صورت: تجزیه‌وتحلیل حرکات و حالت‌های صورت، شامل دریافت و بررسی حالات چهره یک فرد، مانند حرکت ابرو، لبخند زدن، یا پلک زدن و همچنین حرکات دست است. این نوع بیومتریک را می‌توان در برنامه‌هایی مانند تشخیص احساسات یا احراز هویت مبتنی بر اشارات و حرکات استفاده کرد.
بیشتر بخوانید: دستگیره اثر انگشتی چیست؟ بررسی انواع، مزایا و معایب
این‌ها تنها چند نمونه از انواع بیومتریک بر پایه رفتار هستند که می‌توان از آن‌ها استفاده کرد. بسته به برنامه کاربردی و منابع موجود، انواع دیگر رفتارها، مانند الگوهای استفاده از دستگاه تلفن همراه نیز می‌تواند برای اهداف احراز هویت تجزیه‌وتحلیل شوند.
بیومتریک فیزیکی در مقابل بیومتریک رفتاری
بیومتریک فیزیکی و بیومتریک رفتاری، دو دسته اصلی در حوزه بیومتریک هستند. در ادامه، تفاوت‌های اصلی بین این دو را بررسی خواهیم کرد.
بیومتریک فیزیکی:
- بیومتریک فیزیکی بر پایه ویژگی‌های بدنی فرد مانند اثر انگشت، ساختار چهره، عناصر چشمی (مانند قرمزی چشم)، عناصر صوتی (مانند ترکیب تن صدا) و سایر ویژگی‌های فیزیکی قابل‌شناسایی، صورت می‌گیرد.
- این روش‌ها معمولا بر اساس خصوصیات ثابت افراد استوار هستند.
- تحلیل و مقایسه ویژگی‌های فیزیکی در این روش‌ها مورد استفاده قرار می‌گیرد.
- نمونه‌برداری فیزیکی (مانند اسکن اثر انگشت یا عکس چهره) و مقایسه با الگوهای ثبت‌شده در پایگاه داده انجام می‌شود.
بیومتریک رفتاری:
- بر پایه الگوهای رفتاری فرد در طول زمان استوار است، مانند الگوی تایپ، حرکات ماوس، حرکات صفحه لمسی، تلفظ و سایر الگوهای رفتاری.
- این روش‌ها بر اساس خصوصیات پویا و تغییرپذیر در طول زمان فرد استوار هستند.
- تحلیل الگوهای رفتاری و مقایسه آن‌ها با الگوهای ثبت‌شده در پایگاه داده انجام می‌شود.
- نیاز به نمونه‌برداری مستقیم از بدن فرد نیست، بلکه الگوهای رفتاری به‌صورت غیرمستقیم از تعامل فرد با سیستم‌ها و دستگاه‌ها بدست می‌آید.
در کل، بیومتریک فیزیکی و بیومتریک رفتاری هر کدام ویژگی‌ها و مزایای خاص خود را دارند. بیومتریک فیزیکی برای ویژگی‌هایی که ثبات بیشتری دارند (مانند اثر انگشت) مفید است، در حالی که behavioral biometrics برای ویژگی‌هایی که در طول زمان تغییر می‌کنند و با عادات و الگوهای فرد در ارتباط هستند (مانند تایپ) مناسب است. در بسیاری از موارد، ترکیب این دو نوع بیومتریک، به‌عنوان یک روش تایید هویت قوی‌تر مورد استفاده قرار می‌گیرد.
جمع‌بندی
بیومتریک رفتاری، رویکردی نوین و قدرتمند در حوزه احراز هویت و امنیت دیجیتال است که توسط شرکت جهان گستر پارس ارائه می‌شود. شرکت جهان گستر پارس یکی از پیشگامان در زمینه عرضه دستگاه‌های حضور و غیاب با امکان احراز هویت بیومتریک است.
جهان گستر، با تجربه و دانش فنی فراوان در زمینه بیومتریک رفتاری و تعهد به ارائه خدمات با کیفیت برتر، انتخاب مناسبی برای امنیت و احراز هویت دیجیتال شماست. از خدمات این شرکت بهره‌برداری کنید و با آرامش خاطر در دسترسی امن به سیستم‌ها و اطلاعات خود لذت ببرید.
سوالات متداول
۱. جمع‌آوری داده‌ها ۲. استخراج ویژگی ۳. ایجاد خط پایه ۴. نظارت مستمر ۵. مقایسه و احراز هویت ۶. یادگیری تطبیقی ۷. ارزیابی ریسک و تصمیم گیری
۱. دینامیک ضربه زدن به کلید ۲. حرکات ماوس یا نشانگر ۳. صفحه لمسی ۴. الگوهای صدا و گفتار ۵. تجزیه‌وتحلیل امضا و دست‌خط ۶. راه رفتن ۷. حالات و ژست‌های صورت
