شاید برای بسیاری از کارگران و کارمندان این سوال پیش آمده باشد که تکلیف مرخصی‌های استحقاقی که استفاده نکرده‌اند چه می‌شود. آیا مهلت استفاده از آن‌ها تا پایان همان سال است یا این‌که می‌توان این مرخصی‌ها را ذخیره کرد؟ آیا امکان بازخرید کردن مرخصی‌های استفاده‌نشده وجود دارد یا خیر؟ به‌دلیل اهمیت این موضوع، در این مقاله قصد داریم در مورد بازخرید مرخصی و شرایط و ضوابط مربوط به آن صحبت کنیم و ببینیم چگونه محاسبه می‌شود. اگر به این موضوع علاقه‌مند هستید تا انتها همراه ما باشید.
اگر از مرخصی استحقاقی استفاده نکنیم چه می‌شود؟
این سوالی است که بسیاری از کارگران و کارمندان می‌پرسند. برای پاسخ به این سوال می‌توان گفت که طبق قانون اگر از مرخصی استحقاقی خود استفاده نکنید، بخشی از آن قابل بازخرید است که شرایط خاص خود را دارد.
البته توصیه ما این است که تا حد امکان از مرخصی‌هایی که به شما تعلق می‌گیرد، بهره لازم را ببرید. زیرا عدم استفاده از آن‌ها ممکن است شما را با عوارضی چون خستگی بیش از اندازه، مشکلات فیزیکی، بیماری‌های روانی، کاهش تمرکز و کارایی، افزایش استرس و تنش و ابتلا به بیماری‌های شدید و جدی جسمان مواجه کند.
بنابراین بسیار اهمیت دارد که کارگران و کارمندان، برای این‌که سلامتی روانی و جسمی خود را حفظ کنند و کارایی بالایی داشته باشند، از مرخصی‌های استحقاقی، کمال بهره را ببرند و سلامتی فیزیکی و روحی خود را ارتقا دهند.
مرخصی می‌تواند باعث شود که افراد با روحیه‌ای مضاعف به محل کار خود بازگردند و وظایف شغلی‌شان را با تمرکز بیشتری انجام دهند. مرخصی می‌تواند تا حد زیادی توازن را بین شغل و زندگی برقرار کند. زیرا عدم این تعادل ممکن است باعث شود که فرد نه‌تنها در محل کار عملکرد و کارایی مناسبی نداشته باشد، بلکه در زندگی شخصی خود نیر دچار مشکل شود.
بیشتر بخوانید: انواع مرخصی و قوانین و مقررات مربوط به آن‌ها
منظور از بازخرید مرخصی چیست؟
همان‌طور که می‌دانید کارگران و کارمندان از ۲.۵ روز مرخصی استحقاقی در ماه برخوردار هستند تا از این فرصت بتوانند برای رسیدگی به امور شخصی، تفریح، استراحت، بودن در کنار خانواده و غیره استفاده کنند. اما گاهی اوقات پیش می‌آید که فرد به‌هر دلیلی از تمام مرخصی استحقاقی خود استفاده نمی‌کند.
در این شرایط قانونی به نام بازخرید مرخصی وجود دارد که بر اساس آن، کارفرما موظف است، مبلغ مربوط به مرخصی‌های استفاده‌نشده کارگر یا کارمند را به او پرداخت کند. البته بازخرید کردن مرخصی شرایط خاص خود را دارد که در ادامه به‌طور کامل بررسی می‌کنیم.
بازخرید مرخصی برای قراردادهای کاری یکسال و کمتر
در صورتی‌که یک فرد دارای قرارداد کاری یکساله باشد و از مرخصی استحقاقی خود به‌طور کامل استفاده نکرده باشد، آن‌گاه در پایان قرارداد کاری‌اش، کارفرما باید مقدار باقیمانده مرخصی را از او بازخرید و مبلغ آن را به وی پرداخت کند.
به‌عنوان مثال اگر یک کارگر فقط ۷ روز از مرخصی استحقاقی خود استفاده کرده باشد، ۱۹ روز باقیمانده باید از او بازخرید شود. حال اگر کارگر تصمیم بگیرد که قرارداد کاری خود را برای سال دوم نیز تمدید کند، مرخصی‌های باقیمانده به سال آتی قابل انتقال نیست و کارفرما باید هزینه بازخرید مرخصی آن‌ها را بپردازد.
اگر قرارداد کاری کمتر از یکسال باشد، بازهم شرایط فرق می‌کند. به‌عنوان مثال اگر کارگری یک قرارداد کاری شش‌ماهه داشته باشد، در این‌صورت او به‌جای ۲۶ روز مرخصی استحقاقی، از ۱۳ روز مرخصی بهره‌مند می‌شود. حال اگر فقط ۵ روز از این ۱۳ روز را به مرخصی برود، در پایان قرارداد، کارفرما باید ۸ روز باقیمانده مرخصی را از او بازخرید کند.
بیشتر بخوانید: کامل ترین تجهیزات حضور و غیاب
برای قرارداد کاری بیش از یکسال
بر اساس ماده ۶۶ قانون کار، کارگرانی که قرارداد کاری بیش از یکسال دارند، می‌توانند ۹ روز از مرخصی استحقاقی استفاده‌نشده خود را به سال آینده انتقال دهند و آن را ذخیره کنند. مثلا فرض کنید که فردی یک قرارداد کاری سه‌ساله دارد. او از سال اول، ۷ روز و از سال دوم، ۵ روز مرخصی ذخیره کرده است.
فرد مذکور هم‌اکنون در سال سوم قرارداد کاری‌اش است و هنوز ۲۰ روز مرخصی استحقاقی دارد. در صورتی‌که او از این مرخصی‌ها تا پایان قراردادش استفاده نکند، کارفرما باید این ۳۲ روز را از او بازخرید کند. نحوه محاسبه به‌صورت زیر است:
(۷ روز مرخصی ذخیره‌شده از سال اول) + (۵ روز مرخصی ذخیره‌شده از سال دوم) + (۲۰ روز مرخصی باقیمانده از سال سوم) = ۳۲ روز
این ۳۲ روز باید در یک عدد مشخص که در قسمت‌های بعد به آن اشاره می‌کنیم، ضرب شود تا مبلغ مربوط به بازخرید به دست آید.
بازخرید مرخصی در هنگام بازنشستگی
بر اساس ماده ۲۱ قانون کار، بازنشستگی نوعی از اتمام قرارداد کار محسوب می‌شود. بنابراین چگونگی بازخرید مرخصی فرد به نوع قرارداد کاری او بستگی دارد.
اگر کارگر در حالی که قرارداد کاری یکسال و کمتر داشته باشد، بازنشسته شود، محاسبه مانده مرخصی‌ها و بازخرید آن‌ها طبق آنچه در بالا توضیح داده شد، محاسبه می‌شود.
اما در صورتی که قرارداد کارگر بیشتر از یکسال باشد و بازنشسته شود، باید مرخصی‌های ذخیره‌شده او از سال‌های قبل با مرخصی‌های استفاده‌نشده سالی که بازنشسته می‌شود، جمع و مبلغ بازخرید مشخص شود.
بیشتر بخوانید: با ارزان ترین دستگاه حضور و غیاب آشنا شوید!
بازخرید مرخصی برای کارمندان
بر اساس آنچه در ماده ۸۴ قانون مدیریت خدمات کشوری آمده است، هیچ کارمندی نمی‌تواند بیش از ۱۵ روز مرخصی استحقاقی خود را در هر سال ذخیره کند و مرخصی‌های استفاده‌نشده بیشتر از ۱۵ روز، از بین می‌روند. آنچه از این ماده قانونی استنباط می‌شود این است که کارمندان دولت، در مقایسه با کارگران، می‌توانند ۶ روز بیشتر مرخصی خود را ذخیره کنند.
برای بازخرید مرخصی نیز روال به این‌صورت است که مرخصی‌های استحقاقی استفاده‌نشده، حداکثر ۱۵ روز برای هر سال ذخیره می‌شود و زمانی که موعد بازنشستگی شخص فرا می‌رسد، این مرخصی‌های ذخیره‌شده، بازخرید می‌شوند.
طبق آنچه گفتیم، برای کارمندانی که قرارداد یکساله یا کمتر دارند، مرخصی‌های استحقاقی باقیمانده، در هنگام اتمام قرارداد محاسبه و بازخرید می‌شوند.
در مورد کارمندانی که قرارداد بیشتر از یکسال دارند نیز، مرخصی‌های ذخیره‌شده سال‌های گذشته با مرخصی‌های باقیمانده سال آخر، جمع و باز خرید محاسبه می‌شود.
فرمول محاسبه بازخرید مرخصی
شاید بسیاری از کارگران و کارمندان از نحوه محاسبه بازخرید مرخصی مطلع نباشند و ندانند که مرخصی ذخیره‌شده آن‌ها با چه مبلغی بازخرید می‌شود. برای همین در این قسمت فرمول محاسبه آن را به شما ارائه می‌کنیم. اما مسئله‌ای که وجود دارد این است که افراد، نظرات متفاوتی در مورد فرمول بازخرید دارند. در ادامه سه فرمول متفاوت را با هم بررسی و در انتها فرمول صحیح را مشخص می‌کنیم.
- فرمول اول: این فرمول مبلغ بازخرید را به این‌صورت محاسبه می‌کند که پایه سنوات به‌همراه مزد شغل برای یک روز در نظر گفته می‌شوند. سپس این عدد در تعداد روزهای مرخصی‌های قابل بازخرید ضرب می‌شود.
- فرمول دوم: این روش طبق کلیه دریافتی‌های فرد است. بنابراین باید کل دریافتی‌های کارگر یا کارمند را در یک روز محاسبه کرد و سپس عدد به‌دست‌آمده را در تعداد روزهای مرخصی‌های قابل بازخرید آن‌ها ضرب کرد.
- فرمول سوم: در این فرمول، سه عامل مزد، پایه سنوات و مزایای شغلی در نظر گرفته می‌شود، به‌این صورت که مزد شغل با مزایای شغل و پایه سنوات جمع و سپس در تعداد روزهای مرخصی قابل بازخرید ضرب می‌شود.
اکنون با توجه به آنچه گفته شد، فکر می‌کنید کدام فرمول درست باشد؟
با توجه به بخش‌نامه‌ای که دیوان عدالت اداری در اسفندماه سال ۱۳۹۹ منتشر کرده است، فرمول صحیح برای محاسبه بازخرید، فرمول دوم است که کلیه دریافتی‌های فرد را شامل می‌شود.
اکنون که این فرمول را یاد گرفتید، می‌توانید به‌راحتی مبلغ آن را برای مرخصی‌های ذخیره‌شده خود محاسبه کنید.
بیشتر بخوانید: راه‌حل‌های ارتقاء بهره‌وری کارکنان با استفاده از سیستم حضور و غیاب
آیا بازخرید مرخصی مشمول مالیات می‌شود؟
برای بسیاری از کارمندان و کارگران این سوال پیش می‌آید که پس از این‌که مبلغ بازخرید مشخص شد، آیا به این مبلغ مالیات تعلق می‌گیرد یا خیر؟ طبق آنچه در ماده ۹۱ قانون مالیات‌های مستقیم آمده است، مبلغی که برای مرخصی‌های استفاد‌نشده به کارگر یا کارمند پرداخت می‌شود، مشمول مالیات نیست و از این بابت نباید نگران بود.
برای مشاورۀ رایگان، در اولین فرصت با شما تماس می‌گیریم.
فرمول محاسبه بازخرید در هنگام قطع همکاری چگونه است؟
اگر کارمند یا کارگر با جایی که در آن مشغول کار است، قطع همکاری کند، باید مرخصی‌های ذخیره‌شده یا باقیمانده او بازخرید شود. البته باید توجه داشت که کارگران بیش از ۹ روز درسال نمی‌توانند مرخصی ذخیره کنند، در حالی‌که مرخصی‌های قابل ذخیره برای کارمندان، ۱۵ روز در سال است.
همچنین در صورتی‌که یک فرد با محل کار خود در سال قبل قطع همکاری کرده باشد و امسال مراحل تسویه حساب را انجام دهد، مبلغ بازخریدی که برای مرخصی‌های او در نظر گرفته می‌شود، بر اساس دریافتی‌های سال گذشته است، نه امسال.
بیشتر بخوانید: روش انتخاب بهترین تجهیزات حضور و غیاب برای سازمان شما
سخن پایانی
بهترین انتخاب برای کارگران و کارمندان این است که از تمام مرخصی‌های خود کمال بهره را ببرند تا بتوانند اثرات مثبت آن را در کار و زندگی خود ببینند. مرخصی تاثیر زیادی در بهبود کیفیت زندگی و کار فرد دارد. اما گاهی اوقات افراد از مرخصی‌های خود استفاده نمی‌کنند.
بخشی از این مرخصی‌ها قابل ذخیره‌سازی هستند و به سال بعد منتقل می‌شود. در صورتی‌که فرد از آن‌ها تا پایان قرارداد یا تا بازنشستگی استفاده نکند، امکان بازخرید آن‌ها فراهم می‌شود. اما بازخرید مرخصی، قانون و مقررات خود را دارد که در این مقاله به‌طور مفصل درباره آن توضیح دادیم و فرمول محاسبه آن را نیز معرفی کردیم. با استفاده از این فرمول می‌توانید مبلغ بازخرید را محاسبه کنید.
کارگران و کارمندان از ۲.۵ روز مرخصی استحقاقی در ماه برخوردار هستند. اما گاهی اوقات پیش می‌آید که فرد از تمام مرخصی استحقاقی خود استفاده نمی‌کند. در این شرایط قانونی به نام بازخرید مرخصی وجود دارد که بر اساس آن، کارفرما موظف است، مبلغ مربوط به مرخصی‌های استفاده‌نشده کارگر یا کارمند را به او پرداخت کند.
۱. این فرمول مبلغ بازخرید را به این‌صورت محاسبه می‌کند که پایه سنوات به‌همراه مزد شغل برای یک روز در نظر گفته می‌شوند. سپس این عدد در تعداد روزهای مرخصی‌های قابل بازخرید ضرب می‌شود. ۲. این روش طبق کلیه دریافتی‌های فرد است. بنابراین باید کل دریافتی‌های کارگر یا کارمند را در یک روز محاسبه کرد و سپس عدد به‌دست‌آمده را در تعداد روزهای مرخصی‌های قابل بازخرید آن‌ها ضرب کرد. ۳. در این فرمول، سه عامل مزد، پایه سنوات و مزایای شغلی در نظر گرفته می‌شود، به‌این صورت که مزد شغل با مزایای شغل و پایه سنوات جمع و سپس در تعداد روزهای مرخصی قابل بازخرید ضرب می‌شود.
طبق آنچه در ماده ۹۱ قانون مالیات‌های مستقیم آمده است، مبلغی که برای مرخصی‌های استفاد‌نشده به کارگر یا کارمند پرداخت می‌شود، مشمول مالیات نیست و از این بابت نباید نگران بود.
